Birleşmiş Milletler ⇒ Denetim Usulleri ⇒ Şarta Dayalı Denetim Usulleri ⇒ İnsan Hakları Konseyi’nin Özel Usulleri ⇒ Şikâyet

Hükümete gönderilen bir mektupta ihlal iddiasına konu olaylar, ilgili insan hakları standartları, endişeler ve sorular ile Hükümet’in alması talep edilen tedbirler yer alır. Şikâyetler tekil insan hakları ihlallerine ilişkin olabileceği gibi, insan hakları ihlallerine ilişkin genel pratiklere veya eğilimlere ilişkin de olabilir. Bir gruba veya toplumun bir kesimine yönelik ihlaller, yürürlükteki mevzuata veya kanun tasarılarına ilişkin şikâyetler, insan hakları standartları ile uyum içinde olmayan politika ve uygulamalar da Şikâyet konusu olabilirler.

Bir Şikâyetin Özel Usuller kapsamında değerlendirilmesi için söz konusu devletin herhangi bir insan hakları sözleşmesine taraf olmuş olması gerekmediği gibi, Şikâyeti ileten kişinin iç hukuk yollarını tüketmiş olması da aranmamaktadır. Önemli olan, iddiaların güvenilir olması ve Şikâyeti alan Özel Usulün görev ve yetkisi kapsamına giren bir konuya ilişkin olmasıdır.   

Şikâyetin şu bilgileri içermesi gerekmektedir:

• Mağdurların kim olduğu
• İhlali gerçekleştiren kişilerin kim olduğu
• Mağdurdan farklı ise, Şikâyeti yapanın kim olduğu (bu bilgi gizli tutulacak ve ilgili Devlet ile paylaşılmayacaktır)
• İhlalin yerine, tarihine ve nasıl gerçekleştiğine dair ayrıntılı bilgi

Özel usullerden bir kısmı, Şikâyetleri kolaylaştırmak üzere bir form oluşturmuştur. Şikâyetlerin Birleşmiş Milletler’in altı resmi dilinden biri ile (İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Rusça, Arapça veya Çince) yapılması ve e-posta ile urgent-action@ohchr.org adresine veya posta ile aşağıdaki adrese gönderilmesi gerekmektedir:

OHCHR-UNOG
8-14 Avenue de la Paix
1211 Geneva 10
Switzerland

Özel Usuller, kendilerine ulaşan bir Şikâyetin yukarıda belirtilen koşullara uygun olması halinde, aleyhinde şikâyette bulunulan Devlete şikâyeti göndererek görüşlerini alacaktır. Devlete gönderilen bilgiler arasında mağdurun kim veya kimler olduğu da vardır. Ancak, güvenlik ve benzeri gerekçelerle mağdurun kimliğinin gizli tutulmasını istemesi mümkündür. Özel Usullere iletilen şikâyetler ile bu şikâyetlere alınan yanıtlar İnsan Hakları Konseyi’ne raporlanır. Türkiye’ye ilişkin şikâyetleri de içeren bu raporlar için tıklayınız.