Birleşmiş Milletler ⇒ Sözleşmeler ⇒ Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokol

Protokol, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 16 Aralık 1966 tarihli ve 2200 A (XXI) sayılı kararıyla kabul edilmiş ve 19 Aralık 1966 tarihinde imzaya açılmıştır. İhtiyari Protokol 9. maddeye uygun olarak 23 Mart 1976 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türkiye, İhtiyari Protokol’ü 3 Şubat 2004 tarihinde imzalamıştır. İhtiyari Protokol’ün onaylanması, 1 Mart 2006 tarih ve 5468 sayılı Kanunla uygun bulunmuştur. Bakanlar Kurulu 19 Haziran 2006 tarih ve 2006/10692 sayılı kararı ile İhtiyari Protokol’ün onaylanmasını kararlaştırmıştır. İlgili Bakanlar Kurulu kararı ve İhtiyari Protokol’ün resmi Türkçe çevirisi 5 Ağustos 2006 tarih ve 26250 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. İhtiyari Protokol, Türkiye bakımından 24 Ekim 2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türkiye, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme'ye dair üç beyanının ve çekincesinin İhtiyari Protokol için de geçerli olduğunu beyan etmiştir. Ayrıca, Protokol’ün 1. maddesinin Komite’ye, Sözleşme’de yer alan haklardan herhangi birinin Türkiye Cumhuriyeti tarafından ihlal edilmesinden dolayı mağdur olduğunu iddia eden ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yargı yetkisine bağlı bireylerin şikâyetlerini alma ve inceleme yetkisi verdiği beyan edilmiştir. Türkiye'nin Protokol'e taraf olurken koyduğu önemli çekincelerden biri, Sözleşme'nin ayrımcılık yasağına ilişkin 26. maddesine yöneliktir. Devletlerin eşitliği sağlamaya ve ayrımcılık yasağına ilişkin yükümlülüklerini Sözleşme'de güvence altına alınan haklarla sınırlamayan bu maddenin etkisi çekince ile daraltılmaya çalışılmıştır. Çekinceye göre, "Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin 26. maddesinin ihlal edildiği iddiasını taşıyan şikayetlerde, sözkonusu Sözleşme’de garanti altına alınan haklar dışındaki haklara atıf yapılan ihlal iddialarına ilişkin şikayet bildirimleri" bakımından Komite'nin inceleme yetkisi tanınmamıştır.

Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokol’ün Türkçe metnine ve Türkiye'nin çekince ve beyanlarına ulaşmak için tıklayınız.